UNION బడ్జెట్ 2025-26 రంగాల ముఖ్యాంశాలు

• EN బృందం 2025-26 కేంద్ర బడ్జెట్ ప్రభుత్వం యొక్క "విక్షిత్ భారత్" అనే విస్తృత దార్శనికతను ప్రతిబింబిస్తుంది -
• ఇది సంపన్నమైన, స్వావలంబన మరియు సామాజికంగా సమ్మిళిత ఆర్థిక వ్యవస్థను పెంపొందించడానికి ఒక బ్లూప్రింట్. 6.3% నుండి 6.8% వరకు అంచనా వేయబడిన GDP వృద్ధి రేటుతో, బడ్జెట్ వ్యూహాత్మకంగా మౌలిక సదుపాయాల విస్తరణ, స్థిరమైన అభివృద్ధి మరియు సామాజిక-ఆర్థిక సాధికారతకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది.
• ఈ సంవత్సరం బడ్జెట్ యొక్క ప్రధాన ఇతివృత్తం, "సబ్కా వికాస్" (అందరికీ అభివృద్ధి), విభిన్న ఆర్థిక రంగాలు మరియు భౌగోళిక ప్రాంతాలలో సమతుల్య మరియు సమాన వృద్ధి యొక్క ఆవశ్యకతను నొక్కి చెబుతుంది.
• వ్యవసాయం, తయారీ, డిజిటల్ పరివర్తన మరియు పునరుత్పాదక ఇంధనం కోసం గణనీయమైన కేటాయింపులు కేటాయించబడ్డాయి,
• ఉపాధి కల్పన, ఆదాయ అసమానతలు మరియు గ్రామీణ అభ్యున్నతి వంటి ముఖ్యమైన సవాళ్లను పరిష్కరించేటప్పుడు భారతదేశం యొక్క జనాభా ప్రయోజనాన్ని ఉపయోగించుకోవడంలో ప్రభుత్వ నిబద్ధతను ప్రతిబింబిస్తుంది.
• బడ్జెట్ పన్నులు, పట్టణ అభివృద్ధి మరియు ఇంధన రంగంలో ప్రగతిశీల సంస్కరణలను ప్రవేశపెడుతుంది, పెట్టుబడికి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని పెంపొందించడం మరియు సాంకేతిక ఆవిష్కరణలను ఉత్ప్రేరకపరుస్తుంది.
• మెరుగైన ప్రభుత్వ-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యాలు (PPPలు), క్రమబద్ధీకరించబడిన నియంత్రణ చట్రాలు మరియు సూక్ష్మ, చిన్న మరియు మధ్య తరహా పరిశ్రమలకు (MSMEలు) ప్రోత్సాహకాలు వంటి నిర్మాణాత్మక జోక్యాలు భారతదేశంలో పారిశ్రామిక వృద్ధిని బలోపేతం చేయడానికి మరియు వ్యాపారం చేయడంలో సౌలభ్యాన్ని మెరుగుపరచడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాయి. అదనంగా, బడ్జెట్ స్వావలంబన (ఆత్మనిర్భర్ భారత్), సామాజిక సమానత్వం మరియు స్థిరత్వంపై బలమైన ప్రాధాన్యతనిస్తుంది, ఆర్థిక వృద్ధిని కలుపుకొని సమాజంలోని అన్ని వర్గాలకు ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.
• స్వదేశీ పరిశ్రమలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం, ఆర్థిక చేరికను మెరుగుపరచడం మరియు నైపుణ్య అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం ద్వారా, ప్రభుత్వం బాహ్య కారకాలపై తక్కువ ఆధారపడే స్థితిస్థాపక ఆర్థిక వ్యవస్థను సృష్టించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
• లక్ష్యంగా చేసుకున్న సంక్షేమ కార్యక్రమాలు, మహిళా సాధికారత చొరవలు మరియు నాణ్యమైన విద్య మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణకు విస్తృత ప్రాప్యత ద్వారా సామాజిక సమానత్వంపై దృష్టి మరింత బలోపేతం అవుతుంది, మరింత న్యాయమైన మరియు సమానమైన సమాజానికి పునాది వేస్తుంది. సాంకేతికత మరియు ఆవిష్కరణల యొక్క పరివర్తన సామర్థ్యాన్ని గుర్తించి, కేంద్ర బడ్జెట్ 2025-26 బలమైన డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థను పెంపొందించడం మరియు పరిశోధన-ఆధారిత వృద్ధిని ముందుకు తీసుకెళ్లడంపై బలమైన ప్రాధాన్యతనిస్తుంది.
• భారతదేశాన్ని ప్రపంచ సాంకేతిక కేంద్రంగా నిలబెట్టడానికి ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ (AI), క్వాంటం కంప్యూటింగ్, సెమీకండక్టర్ తయారీ మరియు 5G మౌలిక సదుపాయాల వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల వైపు గణనీయమైన పెట్టుబడులు మళ్లించబడ్డాయి. డిజిటల్ పబ్లిక్ మౌలిక సదుపాయాల విస్తరణ, స్టార్టప్‌లు మరియు డీప్-టెక్ సంస్థలకు ప్రోత్సాహకాలతో కలిపి, వ్యవస్థాపకతను పెంచడానికి మరియు ప్రపంచ మార్కెట్‌లో భారతదేశం యొక్క పోటీతత్వాన్ని పెంచడానికి సిద్ధంగా ఉంది.
• అంతేకాకుండా, ఆరోగ్య సంరక్షణ, అంతరిక్ష అన్వేషణ మరియు పునరుత్పాదక శక్తితో సహా వ్యూహాత్మక రంగాలలో పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి (R&D) కోసం పెరిగిన నిధులు, జాతీయ పురోగతి కోసం ఆవిష్కరణలను ఉపయోగించుకోవాలనే ప్రభుత్వ నిబద్ధతను ప్రతిబింబిస్తాయి.
• పాలన, ఆర్థికం మరియు పరిశ్రమలలో సాంకేతికత ఆధారిత పరిష్కారాలను సమగ్రపరచడం ద్వారా, అభివృద్ధి చెందుతున్న ప్రపంచ సవాళ్లను ఎదుర్కొనేందుకు చురుకైన మరియు స్థితిస్థాపకంగా ఉండే భవిష్యత్తు-సిద్ధమైన ఆర్థిక వ్యవస్థను సృష్టించడం బడ్జెట్ లక్ష్యం
• కొత్త ఆదాయపు పన్ను SLAB పన్ను విధించదగిన ఆదాయం (రూ.) కొత్త పన్ను రేటు(%) 0 - 4 లక్షలు నిల్ 4 - 8 లక్షలు 5% 8 - 12 లక్షలు 10% 12 - 16 లక్షలు 15% 16 - 20 లక్షలు 20% 20 - 24 లక్షలు 25% 24 లక్షలకు పైగా 30% విద్య వర్గం చొరవ కేటాయింపు / పెంపు 50,000
• అటల్ టింకరింగ్ తదుపరి ప్రణాళిక ప్రభుత్వంలో ప్రయోగశాలలు 5 సంవత్సరాల పాఠశాలలు తదుపరి 5 సంవత్సరాలలో పాఠశాల విద్య చొరవలు బ్రాడ్‌బ్యాండ్ కనెక్టివిటీ తదుపరి 3 సంవత్సరాలలో అన్ని ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలకు అందించడానికి ప్రణాళిక భారత్‌నెట్ సమగ్ర శిక్ష కింద రూ.3,750 కోట్లు అభియాన్ బడ్జెట్ పెరుగుదల (11% పెరుగుదల)
• ప్రధానమంత్రి పోషన్ (మధ్యాహ్న రూ. 2,500 కోట్లు భోజన పథకం) బడ్జెట్ (25% పెరుగుదల) పెరుగుదల
• ప్రధానమంత్రి శ్రీ పాఠశాలలు రూ.3,000 కోట్లు బడ్జెట్ పెరుగుదల (66% పెరుగుదల)
• కేంద్రీయ విద్యాలయం రూ. 9,503 కోట్లు సంగథన్ (KVS) (రూ.201.17 కోట్ల బడ్జెట్ పెరుగుదల)
• ఉన్నత విద్య & పరిశోధన ప్రైవేట్ రంగం ఆధారిత రూ.20,000 కోట్లు పరిశోధన, అభివృద్ధి & ఆవిష్కరణ 10,000
• ఫెలోషిప్‌ల కింద 10,000 ఫెలోషిప్‌లు ప్రధానమంత్రి పరిశోధన ఫెలోషిప్ పథకం విస్తరణ

2014 తర్వాత ఐఐటీలు 6,500 అదనపు నిధులను ప్రారంభించాయి - విద్యార్థుల సామర్థ్య తేదీ 6,500 మంది విద్యార్థులు ఐఐటీ పాట్నా హాస్టల్ మరియు విస్తరణ ప్రణాళికాబద్ధమైన మౌలిక సదుపాయాల విస్తరణ నైపుణ్యం & సాంకేతిక ఐదు జాతీయ కేంద్రాలు మేక్ అడ్వాన్స్‌మెంట్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ ఫర్ ఇండియా, మేక్ ఫర్ ది వరల్డ్ సెంటర్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ కింద ప్రణాళిక చేయబడింది రూ. 500 కోట్ల వ్యయంతో విద్య కోసం కృత్రిమ మేధస్సు భారతీయ భారతీయ భాషా పుస్తక్ ప్రమోషన్ డిజిటల్ రూపంలో అందించడం జ్ఞాన్ భారతం మిషన్ 1 కోటి కంటే ఎక్కువ సంస్థలు, మ్యూజియంలు, మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు మరియు గ్రంథాలయాలను సంరక్షించడానికి సహకారం భారతీయ జ్ఞాన & భాషల రిపోజిటరీ కోసం జ్ఞాన వ్యవస్థలు జాతీయ డిజిటల్ ప్రణాళిక భారతీయ జ్ఞాన భాగస్వామ్య రిపోజిటరీ కోసం జ్ఞాన వ్యవస్థలు రూ. 347 కోట్ల ప్రోత్సాహానికి గ్రాంట్లు భారతీయ భాషల (11.91% పెరుగుదల) కేంద్ర విశ్వవిద్యాలయాలు రూ. 16,691 కోట్ల బడ్జెట్ (4.79% పెరుగుదల) విశ్వవిద్యాలయ గ్రాంట్లు రూ. 3,336 కోట్లు స్వయంప్రతిపత్తి సంస్థలు & కమిషన్ (UGC) (33.44% పెరుగుదల) విశ్వవిద్యాలయాల బడ్జెట్ ఐఐటీల బడ్జెట్ రూ. 11,349 కోట్లు (9.92% పెరుగుదల) NITల బడ్జెట్ రూ. 5,687 కోట్లు (12.85% పెరుగుదల) IIITల బడ్జెట్ రూ. 407 కోట్లు (28.83% పెరుగుదల) IIMల బడ్జెట్ రూ. 252 కోట్లు (18.7% పెరుగుదల) డీమ్డ్ విశ్వవిద్యాలయాలు రూ. 604 కోట్లు బడ్జెట్ (1.34% పెరుగుదల) వ్యవసాయ వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 1.37 లక్షల కోట్లు వ్యవసాయాన్ని బలోపేతం చేయడం (ఉత్పాదకత & గ్రామీణ వ్యవసాయం & రైతుల సంక్షేమం కోసం రూ.1.27 లక్షల కోట్లు, వ్యవసాయ పరిశోధన & విద్య కోసం రూ.10,466 కోట్లు) ప్రధాన మంత్రి ధన్ - 100 తక్కువ ఉత్పాదకత కలిగిన పంటలను మెరుగుపరచడం ధాన్య కృషి యోజన జిల్లాలు, 1.7 కోట్ల మందికి ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది వైవిధ్యీకరణ, నిల్వ, రైతులకు నీటిపారుదల & క్రెడిట్ యాక్సెస్ ఆత్మనిర్భర్త కోసం మిషన్ ప్రభుత్వ సేకరణతో కంది, మినుములు మరియు కీలకమైన పప్పు ధాన్యాల రకాల్లో పప్పు ధాన్యాల సమృద్ధిలో స్వయం సమృద్ధిని నిర్ధారించడం కోసం ఆరు సంవత్సరాల చొరవ అధిక పరిశోధన & అభివృద్ధిపై జాతీయ మిషన్ అధిక దిగుబడి, తెగులు నిరోధక అధిక దిగుబడి రకాల విత్తనాల కోసం స్థితిస్థాపక మరియు దిగుబడినిచ్చే విత్తనాలను అభివృద్ధి చేయడం సమగ్ర కార్యక్రమం ఉత్పత్తిని పెంచడం, కూరగాయలు మరియు పండ్ల కోసం సరఫరా గొలుసుకు మద్దతు ఇవ్వడం సమర్థవంతమైన సరఫరా గొలుసులు మరియు కూరగాయలు & పండ్ల ప్రాసెసింగ్ మెరుగుపరచడం- ప్రాసెసింగ్ స్థిరత్వాన్ని పెంచడంపై దృష్టి సారించే పంచవర్ష ప్రణాళిక ఉత్పాదకత అదనపు-దీర్ఘకాలిక ప్రధాన పత్తి & పత్తి ఉత్పాదకత రకాలు గ్రామీణ శ్రేయస్సు మరియు తక్కువ ఉపాధిని లక్ష్యంగా చేసుకోవడం ఉపాధి స్థితిస్థాపకత పెంచడం ఉపాధి స్థితిస్థాపకత కార్యక్రమం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నైపుణ్యం మరియు అవకాశాల ద్వారా వ్యవసాయంలో సాంకేతికత పెరిగిన రుణ పరిమితులు రైతులకు రూ.3 లక్షల నుండి రూ.5 లక్షల వరకు రుణ పరిమితులు పెంచబడ్డాయి సవరించిన వడ్డీ రాయితీ పథకం కింద మెరుగైన రుణ సౌకర్యాలు PM-Kisan పథకం రూ. 63,500 కోట్లు కేటాయించబడ్డాయి ప్రత్యక్ష ఆర్థిక సహాయం కోసం స్థిరమైన ఆదాయాన్ని నిర్ధారించడం రైతులకు రైతులకు మద్దతు ప్రధాన మంత్రి ఫసల్ రూ. 12,242 కోట్లు కేటాయించబడ్డాయి నష్టాలు మరియు నష్టాలను తగ్గించడం బీమా యోజన (పంట వైఫల్యాల నుండి మునుపటి సంవత్సరం నుండి బడ్జెట్ కోత) అదనపు కేటాయింపులు పప్పుధాన్యాలకు రూ. 1,000 కోట్లు, కూరగాయలకు లక్ష్యంగా ఉన్న రూ. 500 కోట్లు ప్రోత్సహించడం అధిక & పండ్లలో పెట్టుబడులు, డిమాండ్ ఉన్న రంగాలకు రూ. 100 కోట్లు మఖానా బోర్డు (బీహార్), పత్తికి రూ. 500 కోట్లు టెక్నాలజీ మిషన్ గ్రామీణాభివృద్ధి వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 1.88 లక్షల కోట్లు (5.75% జీవనోపాధిని మెరుగుపరచడం, మునుపటి గ్రామీణ మౌలిక సదుపాయాలు మరియు సంవత్సరం నుండి పెరుగుదల) మొత్తం శ్రేయస్సు మహాత్మా గాంధీ జాతీయ రూ. 86,000 కోట్లు (ఖాళీ పథకం కింద గత సంవత్సరం కంటే ముందు వేతన ఉపాధి నుండి మారకుండా 100 రోజుల గ్రామీణ ఉపాధిని నిర్ధారించడం మిగిలి ఉంది) గ్రామీణ కుటుంబాలు (MGNREGS) గ్రామీణ శ్రేయస్సు మరియు తక్కువ ఉపాధిని తగ్గించడంలో లక్ష్య పెట్టుబడి- స్థితిస్థాపకత కార్యక్రమం వ్యవసాయం మరియు సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని స్వీకరించడంలో నైపుణ్యం, మౌలిక సదుపాయాలు మరియు అట్టడుగు వర్గాలను సాధికారపరచడం ప్రధాన్ మంత్రి గ్రామ్ రూ. 19,000 కోట్లు (గ్రామీణ రహదారిని మెరుగుపరచడం సడక్ యోజన (PMGSY) మునుపటి కనెక్టివిటీ మరియు కేటాయింపుల నుండి గణనీయమైన పెరుగుదల) రవాణా దీన్‌దయాళ్ అంత్యోదయ రూ. 19,005 కోట్లు (స్వయం ఉపాధిని ప్రోత్సహించడం 26%- యోజన - గత సంవత్సరం నుండి జాతీయ గ్రామీణ పెరుగుదల) మరియు గ్రామీణ జీవనోపాధి మిషన్ వ్యవస్థాపకత (DAY-NRLM) ప్రధాన మంత్రి ఆవాస్ రూ. 54,832 కోట్లు (గ్రామీణ ప్రాంతాలలో గత సంవత్సరం బడ్జెట్ మాదిరిగానే సరసమైన యోజన - గ్రామీణ (PMAY-G) గృహనిర్మాణాన్ని నిర్వహిస్తుంది) మౌలిక సదుపాయాలు మరియు బ్రాడ్‌బ్యాండ్ విస్తరణ అన్ని ప్రభుత్వ-కనెక్టివిటీ మరియు యాక్సెస్- గ్రామీణ ప్రాంతాలలోని ఉన్నత పాఠశాలలు & ఆరోగ్య కేంద్రాలకు డిజిటల్ కనెక్టివిటీ కనెక్టివిటీని బలోపేతం చేయడం రోడ్లు మరియు హైవేలు వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 2,873.33 కోట్లు (2.41% రహదారి మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడం- గత సంవత్సరం రూ. 2,805.18 నిర్మాణం మరియు ఆర్థిక కోట్ల నుండి పెరుగుదల) స్థిరత్వం జాతీయ రహదారులు రూ. 1,878.03 కోట్లు (గత అభివృద్ధి మరియు ఆర్థిక సంవత్సరంలో రూ. 1,693.71 కోట్ల నుండి పెరుగుదల) నిర్వహణ రుణ నిర్వహణ కొత్త వాటికి ఎటువంటి నిబంధనలు లేవు రుణాల రుణ భారాన్ని తగ్గించడం; NHAI రుణం ఆర్థిక స్థిరత్వం కోసం NHAI రూ.3.35 లక్షల కోట్ల నుండి రూ.2.76 లక్షల కోట్లకు తగ్గింది కీలక మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులు భారత్‌మాలలో పెట్టుబడి కనెక్టివిటీని మెరుగుపరచడం, పరియోజన, చార్ ధామ్ ట్రాఫిక్ నిర్వహణ మరియు మహామార్గ్, స్పీడ్ కారిడార్ల ద్వారా జాతీయ అధిక ఆర్థిక వృద్ధి, మెరుగైన రవాణా ట్రాఫిక్ నిర్వహణ వ్యవస్థలు, నెట్‌వర్క్‌లు మరియు మల్టీ-మోడల్ లాజిస్టిక్స్ పార్కులు పర్యాటక వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 2,541.06 కోట్లు (199% ఉపాధి ఆధారిత వృద్ధి రూ. 850.36 నుండి & మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి- కోట్లు) ment పర్యాటక గమ్యస్థానం 50 కొత్త పర్యాటక గమ్యస్థానాలు గమ్యస్థానాలను ప్రపంచ స్థాయి కేంద్రాలుగా మార్చడం రాష్ట్రాల సహకారంతో అభివృద్ధి మౌలిక సదుపాయాలు స్వదేశ్ కోసం రూ. 1,900 కోట్లు నిధులు పర్యాటక మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడం (థీమ్ ఆధారిత నిర్మాణం & కనెక్టివిటీ సర్క్యూట్లు) రూ. ప్రసాద్ కోసం 240 కోట్లు తీర్థయాత్రను బలోపేతం చేయడం - (తీర్థయాత్ర పర్యాటకం) ఆధారిత పర్యాటకం ఆతిథ్యానికి మద్దతు క్రమబద్ధీకరించబడిన ఇ-వీసా & వీసా పర్యాటకాన్ని పెంచడానికి ఎంపిక చేసిన పర్యాటక సందర్శకులకు అంతర్జాతీయ రంగ రుసుము మినహాయింపులను ఆకర్షించడం గృహాలకు హాస్పిటాలిటీకి మద్దతు ముద్ర రుణాలు - సూక్ష్మ & చిన్న రంగ బసలు & చిన్న ఆతిథ్య పర్యాటక సంస్థల సంస్థలకు మద్దతు నైపుణ్యాభివృద్ధి చొరవలు పని కోసం కేటాయించిన నిధులు - పెరుగుతున్న డిమాండ్‌ను తీర్చడం ఆసుపత్రిలో శిక్షణ - నైపుణ్యం కలిగిన పర్యాటక రంగ శ్రామిక శక్తి కోసం వైద్య & ఆధ్యాత్మిక పర్యాటకం 'హీల్ ఇన్ ఇండియా' కార్యక్రమం భారతదేశ వైద్య వైద్య పర్యాటకం & బౌద్ధ & సాంస్కృతిక పర్యాటక ఆకర్షణ సర్క్యూట్ మెరుగుదలను పెంచడం కోసం సివిల్ ఏవియేషన్ వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 2,400.31 కోట్లు (10% విమానయాన మౌలిక సదుపాయాలను ఆప్టిమైజ్ చేయడం- నిర్మాణం & కార్యకలాపాల నుండి తగ్గింపు రూ. 2,658.68 కోట్లు) ఉడాన్ పథకం నిధులు రూ. 540 కోట్లు (32% తగ్గింపు ప్రాంతీయంగా రూ. 800 కోట్ల నుండి విస్తరించడం) ఉడాన్ కనెక్టివిటీ & యాక్సెసిబిలిటీ నియంత్రణ సంస్థలు కేటాయింపు రూ. DGCA & విమానయాన బలోపేతం కోసం 330 కోట్లు BCAS నియంత్రణ పర్యవేక్షణకు రూ. 95 కోట్లు కస్టమ్స్ ఖర్చు రికవరీ రూ. 142.75 కోట్లు కస్టమ్స్- మద్దతు విమానాశ్రయాలకు ఛార్జీలు టామ్స్ ఖర్చు రికవరీ (రూ. 124.17 కోట్ల నుండి టైర్-II & టైర్-III నగరాలకు) ఎయిర్ ఇండియా అసెట్ హోల్డింగ్ లిమిటెడ్ రూ. 1,025.51 కోట్లు ఇండియా యొక్క ఎయిర్ ఫైనాన్షియల్ పునర్నిర్మాణం అసెట్ హోల్డింగ్ లిమిటెడ్ ఎయిర్ ఇండియా (రుణ సేవలు) మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి గ్రీన్‌ఫీల్డ్ అభివృద్ధి డిమాండ్‌ను తీర్చడానికి బీహార్‌లోని విమానయాన మౌలిక సదుపాయాలు మరియు ఇతర నిర్మాణాలను విస్తరించడం రాష్ట్రాలు రైల్వే వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 2.65 లక్షల కోట్లు (మునుపటి మరియు రైల్వే ఆర్థిక సంవత్సరం విస్తరణ నుండి మార్చబడిన ఆధునీకరణకు మద్దతు లేనిది) మౌలిక సదుపాయాలు మూలధన వ్యయం రూ. 2.65 లక్షల కోట్లు రైల్వే ప్రాజెక్టులకు నిధులు (రూ. 2.52 లక్షల కోట్లు మరియు అదనపు భద్రతా సాధారణ ఆదాయాలు, రూ. 200 కొలతలు కోట్లు నిర్భయ నిధి నుండి, రూ. 3,000 కోట్లు అంతర్గత వనరుల నుండి, రూ. 10,000 కోట్లు అదనపు బడ్జెట్ వనరుల నుండి) కొత్త 200 వందే భారత్ రైళ్ల తయారీ, తయారీని మెరుగుపరచడం రైళ్లు 100 అమృత్ భారత్ రైళ్లు, మరియు ప్యాసింజర్ 50 నమో భారత్ రైళ్లను అప్‌గ్రేడ్ చేయడం, 17,500 జనరల్ కోచ్‌లను అనుభవించడం ఆదాయ లక్ష్యాలు మొత్తం రూ. 3.02 లక్షల కోట్లు ఆదాయ లక్ష్యం ద్వారా ఆదాయాన్ని పెంచడం (రూ. 80,000 ప్రయాణీకుల మరియు సరుకు రవాణా కోట్లు) ప్రయాణీకుల సేవల సేవల నుండి, సరుకు రవాణా సేవల నుండి రూ.1.8 లక్షల కోట్లు) భద్రత మరియు విద్యుదీకరణ రైల్వే భద్రతను మెరుగుపరచడం సురక్షితమైన మరియు స్థిరమైన రైల్వే కార్యకలాపాలను నిర్ధారించడం దృష్టి సారించడం చర్యలు మరియు స్థిరమైన రైల్వే కార్యకలాపాలను విస్తరించడం కార్యాచరణ సామర్థ్యం కోసం విద్యుదీకరణ వాణిజ్య వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 20,000 కోట్లు (20% - వాణిజ్యం, పెట్టుబడిని మెరుగుపరచడం - గత సంవత్సరంలో రూ. 16,667 కోట్ల నుండి పెరుగుదల మరియు వ్యాపారం) పర్యావరణం క్రెడిట్ గ్యారెంటీ పథకం క్రెడిట్ గ్యారెంటీలో పెరుగుదల ఆర్థిక మద్దతు కవర్ అందించడం: SMEలు, స్టార్టప్‌లకు రూ.5 కోట్ల నుండి రూ. 10 కోట్లు మరియు సూక్ష్మ & చిన్న ఎంటర్‌ప్రైజ్ ఎగుమతిదారులకు కోట్లు, స్టార్టప్‌లకు రూ.10 కోట్ల నుండి రూ. 20 కోట్లు, ఎగుమతిదారులకు రూ. 20 కోట్ల వరకు MSMEలలో పెట్టుబడి MSME వర్గీకరణ కోసం పెట్టుబడి & టర్నోవర్ పరిమితులను రెట్టింపు చేయడం; 10 లక్షల క్రెడిట్ కార్డులు వాణిజ్య వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి కేంద్రాలు సూక్ష్మ కోసం రూ.5 లక్షల పరిమితితో ప్రాంతాలు ఆర్థిక సహాయం-ఉద్యమం పోర్టల్ టెన్స్ మరియు క్రెడిట్ యాక్సెసిబిలిటీ ద్వారా నమోదు చేయబడిన MSMEలను బలోపేతం చేయడం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి మూడేళ్ల సూత్రీకరణ ప్రభుత్వ నమూనాల ద్వారా PPP అభివృద్ధి కింద మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టు పైప్‌లైన్‌ను పెంచడం; రెండవ ఆస్తి ద్రవ్య-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యాలు 2025-30 కోసం టైసేషన్ ప్లాన్ జియోస్పేషియల్ మిషన్ కొత్త జాతీయ జియోస్పేషియల్ భూ వినియోగాన్ని ఆప్టిమైజ్ చేయడం వాణిజ్య రికార్డుల కోసం భూమి సామర్థ్యాన్ని ఆధునీకరించడానికి మరియు పట్టణ మరియు పట్టణ అభివృద్ధి ప్రణాళికను మెరుగుపరచడానికి మిషన్ స్త్రీ మరియు శిశు అభివృద్ధి వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 26,889.69 కోట్లు వివిధ కార్యక్రమాల ద్వారా మద్దతును పెంచడం (2024-25లో రూ. 23,182.98 మహిళలు మరియు పిల్లల కోట్ల నుండి పెరుగుదల) సక్షమ్ అంగన్‌వాడీ మరియు రూ. com- పోషకాహార లోపంతో పోరాడటానికి పోషకాహార పోషన్ 2.0 అందించడం మరియు 8 కోట్లకు పైగా బలపరిచే చిన్నపిల్లలు, 1 కోటి మంది గర్భిణీ స్త్రీల సంరక్షణ & పాలిచ్చే మహిళలు మరియు 20 లక్షల మంది కౌమార బాలికలకు మద్దతు మిషన్ వాత్సల్య రూ. 1,500 కోట్లు (సంస్థాగత బలోపేతం రూ. 1,391 కోట్ల నుండి పెంచండి) మరియు కుటుంబ ఆధారిత పిల్లల పిల్లల రక్షణ సేవల సంరక్షణ సేవల కోసం మిషన్ శక్తి - సంబల్ రూ. 629 కోట్లు చొరవలకు బేటీ బచావో బేటీ పఢావో వంటి మహిళలకు వివిధ భద్రత ద్వారా సాధికారత కల్పించడం వన్ స్టాప్ సెంటర్లు, మహిళా మరియు సహాయ కార్యక్రమాలు హెల్ప్‌లైన్ మరియు మహిళా పోలీస్ వాలంటీర్లు మిషన్ శక్తి - సమర్థ్య రూ. 2,521 కోట్లు స్వధార్ కోసం రూ. 2,521 కోట్లు గ్రెహ్, PMMVY, పని కష్టాల్లో ఉన్న మహిళలకు మద్దతు ఇవ్వడం మరియు మహిళల హాస్టళ్లు మరియు ప్రసూతి ప్రయోజనాలను అందించడం జాతీయ క్రెచ్ పథకం నిర్భయ నిధి రూ. 30 కోట్లు ఆర్థిక సహాయం కోసం మహిళల భద్రతను నిర్ధారించడం అంకితమైన చొరవల ద్వారా మహిళల భద్రతా కార్యక్రమాలు ప్రధాన మంత్రి జనజాతి రూ. మద్దతు కోసం 300 కోట్లు - ముఖ్యంగా ఆదివాసీ న్యాయ మహాత్మ్యానికి మద్దతు ముఖ్యంగా దుర్బల దుర్బల గిరిజన సమూహాలు అభియాన్ (PM JANMAN) గిరిజన సమూహాలకు జాతీయ కమిషన్ జాతీయ మహిళా హక్కులను ప్రోత్సహించడానికి రూ. 28 కోట్లు మహిళా (NCW) మహిళా మరియు లింగ సమానత్వ కమిషన్ జాతీయ కమిషన్ జాతీయ బలోపేతం కోసం రూ. 25 కోట్లు పిల్లల అనుకూలత - పిల్లల హక్కుల రక్షణ కోసం కమిషన్ రక్షణ కోసం కమిషన్ (NCPCR) పిల్లల హక్కుల వాదన నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పబ్లిక్ కోసం రూ. 90 కోట్లు NIPCCD సహకారాన్ని మెరుగుపరచడం సహకారం మరియు బాలల (పూర్వ మరియు బాలల అభివృద్ధి అభివృద్ధి (NIPCCD) సంబంధిత కేటాయింపుల నుండి స్వల్ప పెరుగుదల) కార్యక్రమాలు యువత వ్యవహారాలు వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 3,794.30 కోట్లు (యువత నిశ్చితార్థాన్ని పెంపొందించడంలో - గత సంవత్సరం క్రీడలలో రూ.3,442.32 కోట్ల నుండి రూ.351.98 కోట్ల పెరుగుదల) ఖేలో ఇండియా పథకం రూ.1,000 కోట్లు (క్రీడా కార్యక్రమాల నుండి రూ.200 కోట్లు మరియు రూ.800 కోట్ల బలోపేతం) యువ అథ్లెట్ల మూలాలను క్రీడలు మరియు అథ్లెట్ అభివృద్ధి కోసం కేంద్ర పథకాలు మరియు రూ.2,191.01 కోట్లు కేంద్ర ప్రాజెక్టులను విస్తరించడానికి రాష్ట్రీయ యువ సశక్తి- క్రీడా కరణ్ కార్యకారం, ప్రోత్సాహక అభివృద్ధి మరియు యువతకు క్రీడాకారులకు చొరవ, జాతీయ సాధికారత క్రీడా అభివృద్ధి నిధి, క్రీడలకు సహాయం జమ్మూ & కాశ్మీర్‌లో సమాఖ్యలు మరియు క్రీడా సౌకర్యాలు స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన క్రీడా సంస్థలు - సంస్థలకు రూ. 1,558 కోట్లు - స్పోర్ట్స్ అథారిటీ ఆఫ్ స్పోర్ట్స్ ఆర్గనైజేషన్స్ అండ్ ఇండియా (SAI), నేషనల్ యాంటీ-డోపింగ్ కంట్రోల్ డోపింగ్ ఏజెన్సీ మరియు నెహ్రూ యువ కేంద్ర సంగథన్ నేషనల్ సర్వీస్ స్కీమ్ వంటి స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన సంస్థలకు మద్దతు ఇవ్వడం - కమ్యూనిటీ పార్టిసిపేషన్ సర్వీస్ ద్వారా యువత సేవ మరియు యువత అభివృద్ధి కోసం రూ. 450 కోట్లు (ప్రోత్సాహక సంఘం (NSS) రూ. 200 కోట్ల పెరుగుదల) ఇతర కేటాయింపులు - నేషనల్ బూస్టింగ్ కోసం రూ. 400 కోట్లు - స్పోర్ట్స్ ఫెడరేషన్లకు నిధులు (క్రీడా సమాఖ్యలు, డోపింగ్‌ను రూ. 340 కోట్ల నుండి పెంచడం); నేషనల్ డోప్ టెస్టింగ్ సహకారాల ప్రయోగశాలకు రూ. 23 నియంత్రణ మరియు అంతర్జాతీయ కోట్లు - (రూ. 18.70 కోట్ల నుండి పెరుగుదల); నేషనల్ యాంటీ-డోపింగ్ ఏజెన్సీకి రూ. 24.30 కోట్లు - (రూ. 20.30 కోట్ల నుండి పెరుగుదల); యువత మార్పిడి కార్యక్రమాలకు రూ.55 కోట్లు (రూ. 11.70 కోట్ల నుండి పెరుగుదల) క్రీడలు వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు మొత్తం బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 3,794.30 కోట్లు (క్రీడా మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడం మరియు యువత పాల్గొనడం నుండి రూ. 351.98 కోట్లు పెరుగుదల) ఖేలో ఇండియా కార్యక్రమం రూ. 1,000 కోట్లు (గ్రాస్‌రూట్ క్రీడలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు యువ అథ్లెట్లను పోషించడం నుండి రూ. 200 కోట్లు పెరుగుదల) గ్రాస్‌రూట్ అథ్లెట్ అభివృద్ధి కోసం జాతీయ క్రీడా సమాఖ్యలు రూ. 400 కోట్లు (జాతీయ క్రీడలను (NSFలను) బలోపేతం చేయడం నుండి రూ. 340 కోట్లు పెరుగుదల) సహాయక సంస్థలు మరియు శిక్షణ క్రీడా సమాఖ్యల కార్యక్రమాలకు భారత క్రీడా ప్రాధికార సంస్థ (SAI) రూ. 830 కోట్లు (నిర్మాణాత్మక శిక్షణ అందించడం నుండి రూ. 815 కోట్లు పెరుగుదల) అథ్లెట్లకు లాజిస్టికల్ మద్దతును నిర్వహించడానికి జాతీయ శిబిరాలు మరియు శిక్షణ లాజిస్టిక్స్ యాంటీ-డోపింగ్ చొరవలు రూ. జాతీయ చర్యలకు 23 కోట్లు (ఫెయిర్ ప్లే మరియు యాంటీ-డోపింగ్ నుండి రూ.18.70 కోట్ల పెరుగుదల); జాతీయ యాంటీ-డోపింగ్ ఏజెన్సీకి రూ.24.30 కోట్లు (రూ.20.30 కోట్ల నుండి పెరుగుదల) జాతీయ క్రీడా అభివృద్ధి రూ.18 కోట్లు (గత సంవత్సరం నిధికి ఆర్థిక సహాయాన్ని ప్రోత్సహించడం) జాతీయ క్రీడల క్రీడల అభివృద్ధి కోసం అభివృద్ధి నిధి క్రీడాకారులకు ప్రోత్సాహకాలు రూ.37 కోట్లు (ద్రవ్య ప్రోత్సాహకాలను అందించడం నుండి తగ్గింపు మరియు రూ.42.65 కోట్లు) క్రీడాకారులకు ప్రోత్సాహక అవార్డుల కోసం జాతీయ సేవా పథకం (NSS) రూ.450 కోట్లు (యువత భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించడంలో రూ.200 కోట్ల పెరుగుదల) యువత నిశ్చితార్థం- సమాజ మరియు క్రీడా కార్యక్రమాలు సమాజ సేవ ద్వారా క్రీడా సౌకర్యాల మెరుగుదల రూ.20 కోట్లు (రూ.14 పెరుగుదల) జమ్మూ & కాశ్మీర్ యువజన మార్పిడి కార్యక్రమాలలో క్రీడా మౌలిక సదుపాయాలు మరియు ప్రాప్యత సౌకర్యాలను మెరుగుపరచడానికి ప్రాంతీయ క్రీడా కోట్లను విస్తరించడం రూ. 55 కోట్లు (అంతర్జాతీయ యువతకు సౌకర్యాలు కల్పించడం ద్వారా రూ.11.70 కోట్లు) యువత మాజీ క్రీడా మార్పిడి మరియు సహకార మార్పు కార్యక్రమాలు మరియు బహుళ-పార్శ్వ క్రీడా సహకారాల కోసం అర్బన్ డెవలప్‌మెంట్ వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు అర్బన్ ఛాలెంజ్ ఫండ్ రూ. 1 లక్ష కోట్ల నిధి వృద్ధి కేంద్రాలుగా నగరాలను అభివృద్ధి చేయడం, పట్టణ పరివర్తన సృజనాత్మక పునరాభివృద్ధి, నీరు & పారిశుధ్య ప్రాజెక్టులు గృహనిర్మాణ కార్యక్రమాలు పూర్తి చేయడానికి రూ. 15,000 కోట్లు పట్టణ గృహాలను పరిష్కరించడం కొరతలో ఉన్న 100,000 గృహ యూనిట్లు మరియు జీవన ఒత్తిడితో కూడిన ప్రాజెక్టుల పరిస్థితులను మెరుగుపరచడం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి స్మార్ట్ సిటీలలో పెట్టుబడి పట్టణ చలనశీలత మరియు మిషన్, ప్రజా రవాణా మరియు జీవన నాణ్యతను మెరుగుపరచడం రోడ్డు మౌలిక సదుపాయాలు నేషనల్ జియోస్పేషియల్ మిషన్ రూ. పట్టణ రికార్డులలో భూమి మరియు వనరుల కేటాయింపును ఆధునీకరించడానికి మరియు పట్టణ అభివృద్ధి ప్రణాళికను మెరుగుపరచడానికి మెరుగైన నిర్ణయం తీసుకోవడాన్ని సులభతరం చేయడానికి 100 కోట్ల కొత్త చొరవ ప్రారంభించబడింది అదనపు చొరవలు విద్యుత్ పంపిణీకి ప్రోత్సాహకాలు- రాష్ట్రాలను సంస్కరణలు మరియు అంతర్-రాష్ట్ర ట్రాన్స్-పవర్ పంపిణీ మరియు పట్టణ మిషన్ మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడానికి ప్రోత్సహించడం సైన్స్, టెక్నాలజీ మరియు స్పేస్ వర్గం కేటాయింపు / పెట్టుబడి కీలక దృష్టి ప్రాంతాలు బడ్జెట్ కేటాయింపు (డిపార్ట్మెంట్- రూ. 20,000 కోట్లు ప్రైవేట్ కోసం ఆవిష్కరణ, పరిశోధన, సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ యొక్క నిర్వహణ- రంగ-ఆధారిత R&D నిధి, DSTలో దృష్టి పెట్టడం మరియు సాంకేతిక అభివృద్ధి) లోతైన సాంకేతికత మరియు సూర్యోదయంపై రంగాలు అభివృద్ధి చెందుతున్న రంగాలు అంతరిక్ష శాఖ (DoS) రూ. 13,416.2 కోట్లు (ఇస్రో ప్రాజెక్టులను బలోపేతం చేయడం, అంతరిక్ష అనువర్తనాల్లో రూ.11,725.7 కోట్ల నుండి మరియు మానవ 2024-25 వరకు పెరుగుదల), రూ. 6,103.6 అంతరిక్ష ప్రయాణ కార్యక్రమాలు మూలధన వ్యయాల కోసం కోట్లు మరియు ఆదాయ ఖర్చుల కోసం రూ.7,312.6 కోట్లు దేశీయ తయారీకి మద్దతు- ఉపగ్రహంపై సున్నా కస్టమ్స్ సుంకాలు దేశీయ అంతరిక్ష తయారీని ప్రోత్సహించడం సంస్థాపన మరియు ప్రయోగ వాహన తయారీ మరియు ఫిబ్రవరి 2025 నుండి భాగాలను తగ్గించడం దిగుమతులపై ఆధారపడటం జియోస్పేషియల్ మిషన్ కొత్త జాతీయ జియోస్పేషియల్ మిషన్ పట్టణ అభివృద్ధి మరియు పట్టణ ప్రణాళిక మరియు వనరుల నిర్వహణ మౌలిక సదుపాయాల కోసం ప్రాదేశిక డేటా సామర్థ్యాన్ని పెంచడానికి జియోస్పేషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను అభివృద్ధి చేయడం బయోటెక్నాలజీ శాఖ రూ. 3,446 కోట్లు (50% పెరుగుదల బయోటెక్ స్టార్టప్‌లకు మద్దతు ఇవ్వడం మరియు (DBT) రూ. 2,440 కోట్ల నుండి) బయోటెక్నాలజీ పురోగతిని ప్రోత్సహించడానికి - బయోటెక్నాలజీ స్టార్టప్‌లు మరియు సంబంధిత చొరవలు కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ మరియు రూ. కొనసాగుతున్న శాస్త్రీయ పరిశోధన మరియు పారిశ్రామిక పరిశోధన (CSIR) పరిశోధన కార్యకలాపాలకు, గత సంవత్సరం నిధుల స్థాయి రంగాలలో పారిశ్రామిక అనువర్తనాలను నిర్వహించడానికి 6,657.78 కోట్లు.